Мүлктү каттоодо гендердик теңсиздик жана аялдарга карата басмырлоо маселеси дүйнөнүн көп өлкөлөрүндө актуалдуу бойдон калууда жана Кыргызстан да четте калган эмес. Өлкодө гендердик теңчилик жаатында олуттуу прогресске жетишкенине карабастан, аялдардын мүлкүн каттоо көйгөйлөрү алардын экономикалык көз карандысыздыгына жана социалдык абалына таасир эткен курч көйгөй бойдон калууда.

Бул макалада биз Кыргызстандагы азыркы кырдаалды карап чыгып, бул көйгөйдү чечүүнүн айрым жолдорун Могол айыл аймагынын мүлктү каттоо бөлүмүнүн кызматкери Акылбек Каимов сунуштады.

Көптөгөн башка өлкөлөрдөй эле Кыргызстанда гендердик теңсиздик көйгөйүнө өзгөчө менчик мамилелери чөйрөсүндө туш болушат. Мүлктү каттоо чөйрөсүндө аялдарды укуктук жактан коргоонун жана социалдык жактан колдоонун жоктугу алардын мүлккө ээлик кылуу жана башкаруу мүмкүнчүлүгүн чектейт. Көптөгөн аялдар патриархалдык маданияттын, нормалардын жана стереотиптердин үстөмдүк кылганынан улам менчиктен жана көз карандысыздыктан ажырап калышкан.

Бул көйгөйгө себеп болгон бир нече факторлор бар:

1. Патриархалдык нормалар: Салттуу патриархалдык баалуулуктар коомго таасирин улантууда, бул көбүнчө аялдардын менчикке болгон укуктарынын жана алардын көз карандысыздыгынын бузулушуна алып келет.

2. Маалыматтын жетишсиздиги: Көптөгөн аялдар өздөрүнүн укуктары жана мүлккө ээ болуу мүмкүнчүлүктөрү жөнүндө жетиштүү маалыматка ээ эмес, бул аларды алсыз кылат-деди Каимов.

Бул маселени чечүү үчүн өкмөттүн, коомдук уюмдардын жана жарандык коомдун биргелешкен аракети зарыл. Бул жерде Кыргызстанда мүлктү каттоодо гендердик диспропорцияны жеңүүгө жардам бере турган бир нече кадамдардарды белгиледи

1. Билим берүү жана түшүндүрүү иштери: Аялдардын менчикке болгон укуктары жана менчикти формалдаштыруу жөнүндө маалыматтарды жайылтуу артыкчылыктуу багыт болушу керек. Билим берүү программаларын жана кампанияларын түзүү аялдардын жана жалпы коомчулуктун маалымдуулугун жогорулатууга жардам берет.

2. Экономикалык көз карандысыздыкка көмөктөшүү: Аялдардын көндүмдөрүн, ишкердүүлүгүн жана каржылык ресурстарга жетүүсүн өнүктүрүүгө колдоо көрсөтүү аларга көбүрөөк көз карандысыз болууга жана ыйгарым укуктарга ээ болууга жардам берет.

3. Коомчулуктун маалымдуулугун жогорулатуу: Гендердик теңчиликти илгерилетүү коомдогу стереотиптерди өзгөртүү жана дискриминацияны жок кылуу менен башталышы керек. Буга маалыматтык кампаниялар, билим берүү иш-чаралары жана массалык маалымат каражаттары аркылуу жетүүгө болот-деди Могол айыл өкмөтүнүн мүлктү каттоо кызматкери Акылбек Каимов.

Ал эми азыркы учурда мүлктү каттоодо 1990-жылдарга салыштырмалуу 30% эркектер аялдарына мүлктү жаздыра башташты. Демек мен айткан ар бир сунуш ишке ашса, дагы 10 жылдын ичинде аялдарга мүлктү каттоо өөн көрүнүш болбойт деп ишенем.

Кыргызстанда мүлктү каттоодо гендердик теңсиздикти жоюу комплекстүү жана системалуу мамилени талап кылат. Аялдар мүлккө ээлик кылууга, башкарууга жана мурастоого бирдей укуктарга ээ болушу керек. Бийликтин, жарандык коом уюмдарынын жана жарандардын аракеттери гендердик теңсиздик жоюлган адилеттүү жана тең укуктуу коомду ишке ашыра алат.

Камбарали кызы Гулназ